Phần lớn người dùng máy tính, kể cả các chuyên gia giàu kinh nghiệm, do quá bận bịu với cuộc sống, cùng những công việc phải giải quyết hàng ngày, nên bỏ “lơ”, thiếu thời gian chăm sóc chiếc PC của mình. Trong khi đó, để PC thường xuyên sẵn sàng làm việc ổn định, có nhiều việc cần làm.
Thực tế, việc bảo dưỡng PC thường xuyên không hẳn là tốn quá nhiều công sức. Bù lại, nếu thực hiện tốt, bạn sẽ có một hệ thống luôn luôn “khỏe mạnh” sẵn sàng phục vụ một cách suôn sẻ mọi nhu cầu của bạn. Dưới đây là 5 nhóm nhiệm vụ, ứng với mỗi nhóm, sẽ có các dịch vụ và ứng dụng thích hợp giúp mọi điều được thực hiện dễ dàng nhanh chóng, để bạn không phải mất nhiều thời giờ.
1. Sao lưu dữ liệu bên ngoài
Sao lưu dữ liệu luôn được coi là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đối với công việc bảo dưỡng PC.
Nhưng kể cả khi bạn thường xuyên sao lưu dữ liệu lên một thiết bị lưu trữ ngoài thì điều đó vẫn là chưa đủ. Dữ liệu trên thiết bị lưu trữ có thể bị lỗi tình cờ, bị ứng dụng độc hại (malware) tấn công hoặc thiết bị có thể bị mất, bị đánh cắp, bị hỏng về mặt vật lý do gặp hỏa hoạn, ngập trong nước… Nói chung là nhiều rủi ro tình cờ có thể xảy đến với thông tin lưu trữ của bạn.
Để đề phòng, cách đơn giản nhất là sao lưu dữ liệu an toàn lên “mây”. Hiện có nhiều nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến miễn phí cho người dùng lưu dữ liệu với dung lượng hạn chế, và chỉ tính phí cho những ai có yêu cầu dung lượng cao hơn. Ngoài ra, các gói tính phí còn thường kèm theo một số dịch vụ hữu ích khác.
Hầu hết các dịch vụ sao lưu trực tuyến đều cho phép người dùng dễ dàng lưu dữ liệu của họ mà không cần quan tâm tới hệ điều hành hay các chương trình hỗ trợ. Các tập tin mới được bổ sung, hay có thay đổi trên thiết bị lưu trữ của máy sẽ được cập nhật tức thời với hệ thống sao lưu mỗi khi thực hiện kết nối với dịch vụ. Không những thế, dữ liệu còn được mã hóa để đảm bảo an toàn thông tin.
Mozy là một trong những dịch vụ có tiếng về lĩnh vực này. Gần đây, Mozy đã gây “ồn ào” với tuyên bố sẽ không còn cung cấp dịch vụ sao lưu không giới hạn. Dù vẫn còn một số dịch vụ cho phép sao lưu không giới hạn, nhưng động thái của Mozy có thể sớm được các nhà cung cấp dịch vụ khác “noi theo”.
Mozy không còn cung cấp dung lượng lưu trữ vô hạn.
Dưới đây là một số dịch vụ hàng đầu hiện nay cho nhu cầu sao lưu dữ liệu của bạn:
- IDrive Basic cung cấp miễn phí 5GB dung lượng dữ liệu được mã hóa. Người dùng sẽ quản lý dữ liệu của mình thông qua trình duyệt web chạy trên PC. Nếu cần dung lượng lớn hơn, sẽ phải trả thêm tiền. Ví dụ, gói dịch vụ IDrive Pro cung cấp dung lượng 150GB với giá 4,95 USD/tháng (~100.000 đồng) hoặc 49,95 USD/năm (~1 triệu đồng).
- MozyHome miễn phí dung lượng 2GB, có thể cập nhật tự động hoặc theo lịch đặt trước, kèm theo mã hóa dữ liệu. Chính sách của công ty là tính thêm 5,99 USD/tháng (~120.000 đồng) cho dung lượng 50GB và 9,99 USD/tháng (200.000 đồng) cho dung lượng 125GB.
- SOS Online Backup cung cấp dung lượng 50GB lưu trữ cho 5 PC với giá 9,95 USD/tháng (~200.000 đồng) hoặc 79,95 USD/năm (~1,6 triệu đồng).
- Backblaze đang tích cực “săn” khách hàng cũ của Mozy với cam kết cung cấp dịch vụ lưu trữ không giới hạn. Phí được tính là 5 USD/tháng (~100.000 đồng) hoặc 50 USD/năm (~1 triệu đồng) cho mỗi máy tính. Nhưng chỉ chấp nhận tập tin có kích thước không vượt quá 9GB.
- Carbonite cũng cung cấp dịch vụ không giới hạn dung lượng lưu trữ, phí dịch vụ là 54,95 USD/năm (1,1 triệu đồng), được phép dùng thử 2 tuần.
- CrashPlan là một dịch vụ có qui mô nhỏ, tập trung vào đối tượng khách hàng có nhu cầu sao lưu dữ liệu mạng xã hội. Gói dịch vụ không giới hạn Crashplan+ có giá 5 USD/tháng (~100.000 đồng) hay 49,99 USD/năm (~ 1 triệu đồng) cho mỗi máy tính.
Một số dịch vụ cho phép bạn truy cập tập tin của mình từ bất kỳ máy tính nào, kể cả từ các thiết bị di động, và xử lý chúng như với các tập tin đang được lưu trữ trên thiết bị. Ví dụ nhưDropbox cung cấp ứng dụng chạy trên các nền tảng iPhone, iPad, Android và BlackBerry. Dịch vụ của Dropbox miễn phí với dung lượng 2GB, và tính phí trọn gói 9,99 USD/tháng (100.000 đồng) cho dung lượng lưu trữ 50GB.
Ngoài ra còn có rất nhiều lựa chọn khác, miễn phí hoặc tính tiền. Nhiều nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) cũng miễn phí một dung lượng lưu trữ nhất định cho khách hàng, và tính phí cho phần dung lượng vượt trội.
Ví dụ, Comcast cung cấp dung lượng 2GB miễn phí cho khách hàng. Phần dung lượng vượt trội được tính: 50GB có giá 4,99 USD/tháng (~100.000 đồng) hoặc 49,99 USD/năm (~1 triệu đồng); Giá được tính gấp đôi với dung lượng lên đến 200GB.
Hoặc như, Verizon cho phép sử dụng thử 30 ngày. Sau đó bắt đầu tính 1,99/4,99/6,99 USD (40/100/140 nghìn đồng) mỗi tháng tương ứng với các mức dung lượng 5GB/25GB/50GB.
Bạn cũng có thể tìm thấy khả năng sao lưu dữ liệu bên ngoài từ một số tiện ích mà bạn đang dùng. Đơn cử như Norton 360 Ver. 4.0 của Symantec bao gồm dung lượng 2GB lưu trữ trực tuyến. Phần dung lượng vượt trội sẽ được tính từ 29,99 USD/năm (~600.000 đồng) cho 5GB tới 89,99 USD/năm (~1,8 triệu đồng) cho 50GB.
2. Ứng dụng Ghost
Trong quá trình sử dụng, ổ cứng trong máy của bạn có thể bị “chết” bất chợt. Lúc đó bạn sẽ phải thay bằng một ổ đĩa cứng khác, cài lại hệ điều hành, cập nhật các trình điều khiển (driver), cài lại các ứng dụng, rồi cập nhật lại toàn bộ dữ liệu như trước khi xảy ra sự cố. Chính vì thế mà sao lưu và điều khiển dữ liệu từ xa là một công việc hết sức cần thiết.
Ghost là thủ tục nhân bản hay tạo ra một tập tin ảnh toàn bộ ổ đĩa cứng (hoặc phân vùng), để phòng khi có sự cố với ổ đĩa cứng. Cùng với ổ đĩa cứng nhân bản hay tập tin ảnh ghost, bạn dễ dàng thay thế ổ đĩa mới và khôi phục lại tình trạng y như đã có khi trước.
Acronis True Image Home 2011 cung cấp đầy đủ các khả năng phục hồi thảm họa cho PC của bạn.
Windows 7 có tính năng sao lưu và phục hồi này, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế. Có một số tiện ích Ghost của các bên thứ ba mà bạn có thể dùng miễn phí, hoặc tính tiền với giá phải chăng, như sau:
- DriveImage XML (miễn phí cho người dùng gia đình) có thể được dùng để tạo ảnh và sao lưu ổ đĩa hay từng phân vùng, cũng như cho phép nhân bản ra một ổ đĩa (gắn trong hoặc ngoài) khác.
- Clonezilla là một ứng dụng nguồn mở miễn phí cho Windows hoặc Linux với một giao diện người dùng đơn giản. Ứng dụng có tiếng trong cộng đồng nguồn mở này có hai phiên bản: Clonezilla Live cho phép bạn sử dụng CD/DVD hoặc thanh nhớ USB để khởi động và chạy chương trình trên một PC; Trong khi phiên bản Clonezilla Server Edition cho phép người dùng nhân bản cùng lúc tới 40 máy.
- Acronis True Image Home 2011 có giá 49,99 USD (~1 triệu đồng) và có thời hạn dùng thử 30 ngày. True Image Home 2011 cho phép phục hồi toàn bộ PC, với thủ tục nhân bản nguyên cả đĩa qua tính năng Clone Disk (lưu ý rằng với các đĩa cứng Seagate hay Maxtor, nhà sản xuất Seagate Technology cung cấp một phiên bản ứng dụng Acronis miễn phí kèm theo đĩa, gọi là DiscWizard).
- Norton Ghost của Symantec có giá 69,99 USD/PC (~1,4 triệu đồng). Đây là một tiện ích đã có từ lâu, nhưng mới được bổ sung thêm một số tính năng mới, bao gồm hỗ trợ lưu trữ trên đĩa Blu-ray và hỗ trợ tính năng mã hóa ổ đĩa Windows 7 BitLocker có trong phiên bản Windows 7 Ultimate Edition.
- Image for Windows của TeraByte Inc. có giá 38,94 USD (~800.000 đồng) cho phép bạn lưu toàn bộ cấu hình PC tới một thiết bị lưu trữ bất kỳ, có thể là ổ đĩa cứng gắn ngoài, ổ đĩa mạng hay đĩa DVD, đồng thời tạo ra đĩa phục hồi có khả năng khởi động.
3. Dọn dẹp Registry
Cùng với thời gian sử dụng, thỉnh thoảng bạn sẽ cài thêm hay gỡ bỏ phần mềm. Sau mỗi lần như vậy, Windows Registry của máy lại trở nên “rối” hơn, với nhiều vấn đề ngấm ngầm nảy sinh mà bạn không hề biết. Nhiều đoạn mã vẫn còn trong Registry do quá trình gỡ bỏ không làm sạch được khiến hệ thống ngày càng phức tạp. Đó là lý do xuất hiện các chương trình dọn dẹp Registry. Chúng không chỉ loại bỏ những sự cố tiềm năng, tăng dung lượng đĩa mà còn giúp hệ thống hoạt động trơn tru, tăng tốc đáng kể.
Tuy nhiên, cũng có những rủi ro đi kèm. Chẳng hạn, có thể bạn tình cờ xóa mất vài tập tin ứng dụng quan trọng. Chính vì vậy mà một số người dùng có kinh nghiệm đâm ra ngại làm sạch Registry. Thế nhưng, nếu cẩn thận, vấn đề sẽ không đáng lo. Trước hết bạn cần sao lưu Registry trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào, như vậy bạn sẽ có cơ hội phục hồi lại nguyên trạng nếu có điều sơ suất xảy ra. Hầu hết các tiện ích làm sạch Registry đều tích hợp tính năng sao lưu.
Một điều nữa là, tuy có nhiều tiện ích nhưng bạn nên tránh dùng những phiên bản ít gặp, hay chưa được những nguồn đáng tin cậy đề xuất.
Comodo System-Cleaner là một tiện ích giúp làm sạch Registry, miễn phí cho người dùng gia đình.
Dưới đây là một số tiện ích dọn dẹp Registry khá thông dụng và hiệu quả:
- CCleaner là tiện ích miễn phí giúp làm sạch Registry, xóa các tập tin tạm thời và không cần thiết khác trong Windows.
- Comodo System-Cleaner là tiện ích miễn phí giúp bạn bảo vệ tính riêng tư bằng cách xóa sạch thông tin lưu lại dấu vết những nơi bạn truy cập trực tuyến.
- PC Tools Registry Mechanic cung cấp các công cụ tối ưu cho các máy tính chạy Windows 7, Vista và XP. Tiện ích có khả năng làm sạch, sửa chữa và tối ưu Registry trong khi tự động sao lưu mọi thay đổi, đồng thời có cả tính năng bảo vệ tính riêng tư. Giá: 29,99 USD/năm (~600.000 đồng), được dùng thử 30 ngày.
- Registry First Aid bao gồm một loạt các công cụ quét, xác định và làm sạch Registry, đồng thời cung cấp một bản sao lưu cho những thay đổi của bạn. Giá: 27,95 USD/PC (~560.000 đồng), đảm bảo hoàn tiền trong thời hạn 30 ngày nếu người dùng không hài lòng.
- Jv16 PowerTools 2010 cung cấp một bộ các ứng dụng, bao gồm làm sạch Registry chuyên dụng. Giá: 29,95 USD (~600.000 đồng), được dùng thử 60 ngày.
4. Cập nhật driver
Cập nhật trình điều khiển (driver) có thể là một quá trình nhiêu khê. Nếu chọn cách cài đặt driver thủ công, có thể bạn sẽ dễ dàng bỏ qua. Nếu ứng dụng của bạn cố gắng cài driver tự động, bạn thường hủy bỏ cài đặt, vì cảm thấy bất tiện vào lúc đó, nhưng rồi sau lại quên khuấy mất.
Nếu bạn đang dùng Windows 7, hệ thống đã có sẵn tính năng cập nhật driver với nhiều driver được tích hợp sẵn. Tuy nhiên, một số driver chưa được chấp nhận bởi Windows vẫn phải cập nhật một cách thủ công.
DriverMax giúp bạn xác định và có được các driver mới nhất cho máy tính của mình.
Nhiều người thích cài đặt toàn bộ các trình điều khiển cùng một lần, vào lúc thuận tiện. Điều đó có thể thực hiện với các tiện ích sau:
- DriverMax là một tiện ích miễn phí của của Innovative Solutions, giúp bạn xác định và có được các driver cho máy tính của mình. Nó còn cho phép bạn sao lưu tất cả driver hiện tại phòng khi có lỗi xảy ra với driver mới.
- DriverScanner 2011 của Uniblue Systems Ltd. quét máy tính của bạn để dò tìm và tạo ra một danh sách các driver cần cập nhật, và cập nhật chúng với chỉ một lần nhấp chuột. Giá: 29,95 USD (600.000 đồng).
5. Tối ưu hệ thống
Tăng hiệu năng máy là điều bạn luôn mong muốn trong quá trình sử dụng. Có một số phần mềm cho phép bạn thực hiện điều đó từ các công cụ dọn đĩa cho tới làm sạch các tập tin…
Norton Utilities gồm một bộ các công cụ chuyên dụng; Một số tính năng truyền thống có sẵn trong Windows được Norton tận dụng bằng cách đặt đường dẫn tới chúng.
Dưới đây là một số lựa chọn cho bạn:
- WinUtilities Free Edition bao gồm các công cụ tối ưu và cải thiện tốc độ cùng hiệu năng hệ thống, như dọn dẹp Registry, bảo vệ sự riêng tư, tiện ích cho đĩa và các bộ dò tìm tập tin trùng lắp. Phiên bản tính tiền, WinUtilities Professional Edition, có giá 29,99 USD (~600.000 đồng) có thêm tính năng quét liên tục khi máy đang hoạt động.
- System Mechanic của Iolo Technologies LLC có giá 39,95 USD (~800.000 đồng), cấp phép cho mọi máy tính trong nhà bạn. Ứng dụng bao gồm các công cụ tối ưu hệ thống cho hiệu năng tăng cao, có thể sửa lỗi và dọn dẹp rác. Phiên bản cao cấp, System Mechanic Professional, có giá 49,95 USD (~1 triệu đồng) và được đóng gói cùng các ứng dụng phòng chống virus và bảo mật dữ liệu của Iolo.
- Norton Utilities của Symantec, với tuổi đời gần 30 năm sau nhiều lần thay hình đổi dạng, được bán với giá 49,99 USD (~1 triệu đồng) sử dụng tối đa cho 3 PC. Phiên bản mới nhất bao gồm một bộ các công cụ chuyên dụng để tối ưu hệ thống, như tăng cường bảo trì, phục hồi hệ thống và các công cụ quản trị. Một số tính năng truyền thống có sẵn trong Windows được Norton Utilities tận dụng bằng cách đặt đường dẫn tới chúng trên giao diện, như: Control Panel, Device Manager, Computer Management, và Disk Management và Event Viewer.
- Revo Uninstaller là một chương trình miễn phí cho phép bạn gỡ bỏ triệt để hơn các ứng dụng cũ trên máy, khi mà tiện ích của Windows đã bất lực với chúng. Phiên bản chuyên nghiệp tích hợp thêm nhiều khả năng, bao gồm giám sát những thay đổi theo thời gian thực, hỗ trợ dòng lệnh và khả năng gỡ những phần mềm “ương ngạnh”, được bán với giá 39,25 USD (~800.000 đồng), thời gian dùng thử 30 ngày.
- WinPatrol là một ứng dụng miễn phí cho phép bạn xem và giám sát các ứng dụng đang chạy - kể cả các ứng dụng chạy nền, “ngốn” bộ nhớ và làm ảnh hưởng tới hiệu năng hệ thống. Phiên bản tính tiền, WinPatrol Plus, cung cấp hiệu năng cao hơn và được bán với giá 29,95 (~600.000 đồng), được phép sử dụng trên nhiều máy.
Trên đây là một số giải pháp tối ưu phổ biến giúp các bạn dễ dàng lựa chọn hơn trong công tác bảo dưỡng chiếc PC yêu quí của mình. Hy vọng bài viết sẽ có ích với các bạn.
Chúc các bạn thành công !
PCWorld ( Theo Computerworld )